بیمه های غیرزندگی پیشینه بلند مدتی دارند نوعی بیمه های دریایی در حدود ۳۰۰۰ سال قبل استفاده می شدند. در سال ۱۶۶۶م نیز آتش سوزی بسیار بزرگی در لندن روی داد که باعث به وجود آمدن بیمه آتش سوزی شده و نخستین شرکت بیمه آتش سوزی به نام اداره آتش در سال ۱۶۸۰م بنیان نهاده شد که بعدها فونیکس لقب گرفت.
بیمه های زندگی نیز سابقه زیادی دارند. این نوع بیمه ها نخستین بار هنگامی پدید آمد که سربازان رومی قسمتی از دستمزد خود را در صندوقی جمع آوری کردند تا چنانچه در جنگ کشته شدند آن پول به خانواده هایشان پرداخت شود. از آن پس توسعه تعاونیهای یاری گر انسانها و اعضای خانواده شان در شرایط بحرانی و به دنبال آن انواع بیمه های اشخاص این رشته را به حدی گسترش داد که امروزه در کشورهای پیشرو یکی از ستونهای اصلی اقتصاد جوامع و خانواده ها انواع بیمه های اشخاص هستند.
در ایران با بومی شدن صنعت بیمه در شهریور ۱۳۱۴ مقارن با تأسیس شرکت سهامی بیمه (ایران) و تقویت آن در اردیبهشت ۱۳۱۶) تصویب قانون بیمه در ۳۶ ماده) واحد بیمه های اشخاص بیمه گران نیز شروع به فعالیت نمودند اولین بیمه نامه عمر در ایران در همان سالهای شروع به کار شرکت بیمه ایران از طرف یکی از نمایندگیهای این شرکت صادر شد این بیمه نامه از نوع بیمه عمر و پس انداز بوده و متعلق به یک تاجر تبریزی به نام آقای جبار صالح نیا بود؛ بنابراین میتوان گفت ایشان اولین فرد ایرانی است که از یک بیمه گر ،ایرانی بیمه عمر خریده است.
شرکت بیمه ایران ۱۰ سال پس از تأسیس خود؛ یعنی در سال ۱۳۲۴، عهده دار اجرای قانون بیمه های اجتماعی کارگران شد و این خدمات را تا سال ۱۳۳۱ ارائه داد. در سال ۱۳۳۱ با تأسیس سازمان تأمین اجتماعی (. ابتدا با نام سازمان بیمه های اجتماعی کارگران تأسیس شد) ارائه این خدمات از بخش بازرگانی به بخش اجتماعی انتقال یافت یک سال بعد شرکت بیمه ایران بیمه درمان کارکنان دولت را عرضه نمود. این بیمه نیز تا سال ۱۳۴۲ و همزمان با تأسیس سازمان خدمات درمانی از طرف بیمه ایران عرضه میشد البته در این زمانها بیمه گران خارجی نیز در بازار بیمه ای کشورمان فعالیت میکردند که از آن جمله میتوان به شرکت ایران آمریکا اشاره کرد که تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به فروش بیمه عمر در ایران می پرداخت. تا پیش از پیروزی انقلاب ،اسلامی یک شرکت ،دولتی دوازده شرکت خصوصی و دو مؤسسه بیمه خارجی در کشور فعالیت میکردند که در چهارم تیر ۱۳۵۸ بنابر تصمیم شورای انقلاب دوازده شرکت خصوصی ملی شدند و پروانه فعالیت دو مؤسسه خارجی نیز لغو شد یکی از این دو شرکت خارجی بیمه گری با نام شرکت بیمه ایران آمریکا (این شرکت با توجه به وضعیت مالکیت آن که بیش از ۵۰٪ مالکیت ایرانی داشت، ایرانی به حساب می آمد) بود که توانست در طول زمان فعالیت خود در ،ایران تعداد قابل توجهی بیمه عمر به فروش برساند یکی از مهمترین دلایل موفقیت این بیمه گر خارجی ترکیب تجربه جهانی و ظرفیت فروشندگان داخلی .بود این شرکت توانست با آموزش و هدایت شبکه فروش خود فروشندگان حرفه ای را تربیت نماید و راهی بازار بیمه ای ور کشور در بخش بیمه عمر و سایر بخشها کند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و به دنبال آن لغو پروانه فعالیت این شرکت بیمه در ایران بیمه مرکزی ج.ا.ا پرتفوی حجم ریالی عملیات بیمهای این شرکت را به شرکت بیمه آسیا منتقل نمود برخی از بیمه های بلندمدت از جمله بیمه عمر نیز به بیمه گران داخلی انتقال یافت و شبکه فروش آن بیمه گر خارجی نیز در اختیار بیمه گران داخلی قرار گرفت.
در سالهای ۱۳۶۰ و ۱۳۶۱ صدور بیمه نامه در ۱۰ شرکت بیمه ملی شده به نامهای ،امید ،شرق ،پارس آریا ساختمان و کار تهران ،حافظ ،دانا ملی و توانا متوقف گردید و تنها ۳ شرکت بیمه ایران آسیا و البرز به فعالیت جاری خود ادامه دادند. در آذر ۱۳۶۷ به موجب قانون اداره امور شرکتهای بیمه مالکیت سهام شرکتهای بیمه آسیا و البرز به دولت منتقل شد و با ادغام ۱۰ شرکت بیمه ،دیگر یک شرکت بیمه دولتی به نام شرکت سهامی بیمه دانا شکل گرفت تا منحصراً در زمینه بیمه اشخاص فعالیت نماید. بدین ترتیب، اولین بیمه گر تخصصی بیمه های اشخاص در ایران شروع به کار کرد، اما پس از حدود ۸ سال فعالیت تخصصی در زمینه بیمه های اشخاص این شرکت به دلایل متعددی فعالیت خود را به تمامی رشته ها در بیمه های بازرگانی تعمیم داد.
در راستای سیاستهای کلی اصل ۴۴ قانون اساسی و نیز اهتمام بیمه مرکزی ج.ا.ا به ورود بخش خصوصی در صنعت بیمه در تاریخ ۱۳۸۰/۱۱/۰۱ ضوابط تأسیس مؤسسات بیمه غیر دولتی طبق آیین نامه شماره ۴۰ از تصویب شورای عالی بیمه گذشت. (اصلاحیه قانون اداره امور شرکتهای بیمه، مصوب ۱۳۷۵/۱۰/۱۱)
به دنبال آن شرکت سهامی بیمه کارآفرین اولین بیمه گر بخش خصوصی پس از انقلاب اسلامی نام گرفت که در تاریخ ۱۳۸۱/۱۲/۲۷ پروانه تأسیس خود را از بیمه مرکزی دریافت نمود در پی ،آن شرکتهای بیمه خصوصی یا به عبارت بهتر، شرکتهای غیر دولتی یکی پس از دیگری تأسیس شدند ظهور بیمه گران خصوصی در صنعت بیمه، علاوه بر رونق بخشیدن به این صنعت ایجاد پویایی بیش از پیش آن، نوآوری در محصولات بیمه ای و ….. رقابت فنی بیمه گران را نیز افزایش داده است. ظهور رشته های نوین بیمه ای از جمله بیمه های عمر و سرمایه گذاری توسط بخش خصوصی و سپس تعمیم آن به بخش دولتی انجام تبلیغات وسیع از سوی بخش خصوصی و … دلایلی برای این ادعا به حساب می آیند بدون شک این ،رقابت به شرط هدایت صحیح بیمه مرکزی ج.ا.ا میتواند کارایی صنعت بیمه را افزایش دهد.
پی نوشت: دو آیین نامه مکمل آیین نامه ۴۰ نیز در تاریخ ۱۳۸۱/۱۱/۰۸) آیین نامه (۴۰۱) و ۱۳۸۱/۱۱/۲۹ (آیین نامه (۴۰/۲ به تصویب شورای عالی بیمه رسید برای مطالعه متن آیین نامه ها میتوانید به وب سایت بیمه مرکزی ج… به نشانی www.Centinsure.ir یا به کتاب مجموعه قوانین و مقررات بیمه، تهیه شده در معاونت پژوهش تدوین و تنقیح قوانین و مقررات ریاست جمهوری چاپ سوم ویرایش دوم به بعد مراجعه نمایید.
با این همه هنوز فاصله زیادی بین صنعت بیمه کشور ما با کشورهای پیشرو در صنعت بیمه به چشم میخورد در مهمترین نوع بیمه های اشخاص که بیمه عمر است، صنعت بیمه ما ضریب نفوذی در حدود ۳ درصد دارد یعنی از هر صد نفر تقریباً ۳ نفر بیمه عمر دارند؛ این در حالی است که در کانادا این عدد تا ۸۰ درصد رسیده است. البته ضریب نفوذ بیمه عمر در ایران طی سالهای گذشته از سال ۸۳ تا ۹۱) تقریباً دو برابر شده و از حدود ۱/۵ به ۳ درصد رسیده است ضریب نفوذ کل صنعت بیمه نیز طی این سالها از ۱ به ۲ رسیده که نشان از حرکت روبه جلوی صنعت بیمه در کشور دارد طبق آمار سال ۱۳۹۱ سهم بیمه عمر از کل صنعت بیمه کشور معادل ۷/۹ درصد بوده که این مورد هم نسبت به کشورهای پیشرفته ،بیمهای بسیار پایین است همچنین سهم بیمه های اشخاص (عمر، حادثه و (درمان از کل صنعت بیمه نیز ۲۹/۳ درصد است که این رقم نیز رقم قابل توجهی برای بیمههای اشخاص در کشور جوانی نظیر ایران نیست. افزایش ضریب نفوذ بیمه های اشخاص و مخصوصاً بیمه عمر در جامعه علاوه بر تأمین مالی خانوارها بار سنگینی را از دوش سایر بخشهای جامعه از قبیل فرهنگ، اقتصاد، رفاه،درمان و … نیز بر می دارد.